Foto: Theo Huijgens
Over het Jozzonet
Het ontstaan van het jozzonet.
In zicht van het spiegeljaar 1991 (bij omkering der nummering blijft de inhoud ongewijzigd) kreeg ik in de gaten, dat deze tijd uniek is. Veel mensen en daarbij hopelijk ikzelf ook, gaan twee spiegeljaren na elkaar meemaken, namelijk 1991 en 2002.
Dat vindt zo ongeveer éénmaal per millennium plaats, zodat ik daarvan de magie in poëzie wilde vangen. Na vele pogingen inhoudelijk dit onder woorden te brengen bleek dit niet naar mijn zin. De magie kwam maar niet door, iets, dat voor mij juist de bron van mijn verwondering hoorde te zijn.
Mijn mogelijkheden verruimend gingen mijn gedachten naar de vorm over, waarbij opeens de spiegelbare vorm voor ogen kwam.. Ik schreef het principe in de nieuwe vorm en noemde het vers “π”zeg “pi”. π is ongeveer 3,14 cm en is rekenkundig de afstand van de omtrek van een cirkel met een doorsnee van 1 cm.
Het spiegelbare principe werd in dat vers en zo ook in verdere verzen in deze vorm gegoten door het feit, dat er altijd een oneven aantal regels is, waarbij de middelste regel de enige unieke blijkt. De regels daarboven worden daarna in omgekeerde volgorde herhaald, waarbij een nieuwe zinsamenstelling een nadere nuancering geeft. Dat bracht het principe van omkeerbaar schrijven naar boven, een dichttechniek, die de mogelijkheid bood, om mij te uiten zoals ik echt wilde.
De spiegel is overal, in de tijd, in de linker- en rechter hersenhelft, in ouders en kinderen, in het verleden en toekomst met als spiegel het heden dat het verleden snijdt van de toekomst zoals een horizon het land van de lucht scheidt.
(fragment uit “Over spiegelen in vormen” essay over de dichtvormen die Joz heeft ontworpen)
Beverwaard, 17 december 1995
Joz Knoop